Yunusgiller

[bullvar_katip]

Yunusgiller (Delphinidae), balinalar (Cetacea) takımına dahil olan dişli balinalar (Odontoceti) alt takımının bütün okyanus yunusları üyelerini içeren bir familyasıdır. Yukarıdaki tanımdan anlaşılacağı üzere, yunusgiller familyasının üyeleri esasen açık denizlerde yaşar ve böylece, "yunus" adı ile anılan başka bir dişli balina grubu olan nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasının türlerinden ayrılırlar. Irrawaddy yunusu (Orcaella brevirostris) gibi bazı türler ise daha çok kıyı şeritlerinde ve nehir kıyılarında bulunan istisna yunusgillerdir. Bu familya, memeliler (Mammalia) sınıfına dahil olmasına ve dolayısıyla da kendisini oluşturan türlerin balık olmamasına rağmen, Türkçede yunusbalığıgiller olarak da anılabilir. Yunusgiller familyası içindeki görece büyük altı tür, bu familya içinde sınıflandıkları için aslında yunus olsalar da daha çok "balina" adı ile anılır. Bu canlılar şunlardır: Cüce katil balina (Feresa attenuata) Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus) Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas) Katil balina (Orcinus orca) Elektra balinası (Peponocephala electra) Yalancı katil balina (Pseudorca crassidens) Yunusgiller familyasındaki türler, haliç yunusundaki gibi 1,2 m uzunluk ve 40kg ağırlıktan katil balinadaki gibi 7 m ve 4,5 tona kadar değişen büyüklüklere sahiptir. Çoğu türün ağırlığı ise 50-200kg aralığındadır. Dünyanın tüm denizlerinde bulunan bu canlılar, daha çok kıta levhaları üzerindeki görece sığ denizlerde yaşarlar. Hepsi etçildir ve sıklıkla balık ve mürekkep balığı ile beslenirler. Sınıflandırma Yunusgiller (Delphinidae) familyasının balinalar (Cetacea) takımı içindeki yeri ve türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur. Takım : Cetacea - Balinalar Alt takım : Odontoceti - Dişli balinalar Familya : Delphinidae - Yunusgiller Cins : Cephalorhynchus Tür : Alaca yunus (Cephalorhynchus commersonii) Tür : Şili yunusu (Cephalorhynchus eutropia) Tür : Benguela yunusu (Cephalorhynchus heavisidii) Tür : Beyaz başlı yunus (Cephalorhynchus hectori) Cins : Delphinus Tür : Uzun burunlu bayağı yunus (Delphinus capensis) Tür : Tırtak (Delphinus delphis) Cins : Feresa Tür : Cüce katil balina (Feresa attenuata) Cins : Globicephala Tür : Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus) Tür : Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas) Cins : Grampus Tür : Boz yunus (Grampus griseus) Cins : Lagenodelphis Tür : Sarawak yunusu (Lagenodelphis hosei) Cins : Lagenorhynchus Tür : Atlantik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus acutus) Tür : Beyaz burunlu yunus (Lagenorhynchus albirostris) Tür : Siyah çeneli yunus (Lagenorhynchus australis) Tür : Kum saati yunusu (Lagenorhynchus cruciger) Tür : Pasifik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus obliquidens) Tür : Gölgeli yunus (Lagenorhynchus obscurus) Cins : Lissodelphis Tür : Lissodelphis borealis - Kuzey gerçek balina yunusu Tür : Lissodelphis peronii - Güney gerçek balina yunusu Cins : Orcaella Tür : Orcaella brevirostris - Irrawaddy yunusu Tür : Orcaella heinsohni - Avustralya küçük yüzgeçli yunusu Cins : Orcinus Tür : Orcinus orca - Katil balina Cins : Peponocephala Tür : Peponocephala electra - Elektra balinası Cins : Pseudorca Tür : Pseudorca crassidens - Yalancı katil balina Cins : Sotalia Tür : Sotalia fluviatilis - Haliç yunusu Cins : Sousa Tür : Sousa chinensis - Pasifik kambur yunusu Tür : Sousa plumbea - Hint kambur yunusu Tür : Sousa teuszii - Atlantik kambur yunusu Cins : Stenella Tür : Stenella attenuata - Pantropik benekli yunusu Tür : Stenella clymene - Atlantik dönücü yunusu Tür : Stenella coeruleoalba - Çizgili yunus Tür : Stenella frontalis - Atlantik benekli yunusu Tür : Stenella longirostris - Dönücü yunus Cins : Steno Tür : Steno bredanensis - Pürüzlü dişli yunus Cins : Tursiops Tür : Tursiops aduncus - Hint-Pasifik şişe burunlu yunusu Tür : Tursiops truncatus - Şişe burunlu yunus, afalina Yakın tarihli moleküler çözümlemeler, henüz aksi kabul ediliyor olsa da yunusgillere dahil çeşitli cinslerin tek soylu olmadığını göstermiştir. Dolayısıyla, başta Stenella ve Lagenorhynchus için geçerli olan bu durum nedeniyle, yunusgiller familyasının sınıflamasında ileriki yıllarda önemli değişiklikler olabilir. Kaynakça Genel İngilizce Wikipedia'daki maddesinin 7 Aralık 2006 sürümü LeDuc, R.G., Perrin, W.F., Dizon, A.E. (1999). Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences. Marine Mammal Science 15, 619–648. May-Collado, L., Agnarsson, I. (2006). Cytochrome b'' and Bayesian inference of whale phylogeny. Molecular Phylogenetics and Evolution 38, 344-354. 2006 IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. Maddede sayılan türlerle ilgili sayfalar. Diğer