Zahid Gilani

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

küçükresim|300px|Zahid Gilani'nin Dergahı küçükresim|300x300pik Zahid Gilani (Farsça: تاج الدين ابراهيم كردی سنجانی; d. 1216 – ö. 1301) tam adıyla Tâcüddîn İbrahim b. Rûşen Emîr b. Bâbil b. Bîdâr el-Kürdî es-Sencânî Zahidiyye tarikatının şeyhi ve mutasavvıf. Şahsiyeti Atalarından Bîdâr (Bündâr) el-Kürdî, Sencân’dan gelerek bölgeye yerleşmiştir. Bu şehrin Merv yakınlarındaki Sencan olması yüksek ihtimaldir. Bu durumda, ataları 11. yüzyılda Horasan’ı Selçuklu istilası yüzünden terk edip Gilan bölgesine yerleşmişlerdir. Kendisi Gîlân (Geylân) eyaletinin Siyâvrud nahiyesinde doğmuştur. Asıl adı Tacüddin İbrahim olup, "Zâhid" lakabıdır. Şeyh Zahid Gilani, Selçuklu egemenliğinden sonra bölgeye egemen olan, İlhanlı Hükümdarları üzerinde dini saygınlığı dolayısıyla nüfuz sahibi olmuştur. On üçüncü yüzyılın ortasında önde gelen bir dini kişilik olan Şeyh Zahid'in, bugün İran’nin Hazar Denizi kıyısındaki Gilan Eyaletinde, Lahican’da bulunan türbesi hâlen ziyaret edilen ve saygı duyulan bir kutsal mekândır. Zâhîd’îyye Tarikâtı Şeyh Tac’ed-Dîn Geylânî'nin tarihi açıdan en önemli öğrencisi, Safevi Devleti’nin (1501-1722) isim babası olan Şeyh Safiyüddin İshak Erdebili’dir (1252-1334). Şeyh Zahid Gilani, kızı Bibi Fatıma’yı Safiyüddin İshak’a vermiştir. Safiyüddin İshak da Tac’ed-Dîn Zâhîd Geylânî’nin ikinci büyük oğluna bir önceki evliliğinden olan kızlarından birini nikâhlayarak akrabalık bağlarını sağlamlaştırmıştır. Süregiden bu tarz evlilikler, her iki soyu neredeyse bir hâline getirdi. Bunu takip eden 170 yıl boyunca Safeviye tarikatı siyâsî ve askerî güç kazandı ve sonunda Safevî Hanedanlığı tesis edilerek gücünün zirvesine ulaştı. Safev’îyye Tarikâtı'nın kuruluşu Şeyh Tac’ed-Dîn İbrahim Zâhîd Geylânî'nin tarikâtı olan Zahidiyye, Safiyüddin İshak’ın şeyhliği döneminde getirdiği yorumlar ile artık kendi adı olan Safeviyye adıyla anılır olmuştur. Çiftin oğullarından Sadreddin Musa (1334-1391) yolu ile şeyhliğe sırasıyla Hoca Alaaddin Ali (1391-1429), Şeyh İbrahim (1429-1447), Şeyh Cüneyd (1447-1460) ve Şah İsmail’in babası Şeyh Haydar (1460-1488) geçmiştir. Bazı tarikât silsilelerindeki yeri Şeyh Gilani’nin Zahid’îyye Tarikâtı, öğrencileri aracılıyla, bugün Türkiye’de bilinen Bayram’îyye ve Celvet’îyye Tarikât köklerinin başlangıcı sayılabilir. Halvetiyye-î Cemâli’îyye/Şâbân’îyye Silsilesi'ndeki yeri Muhammed Ali Hasan Basrî Habîb Acemî Dâvud et-Taî Marûf el-Kerhî Serî es-Sekatî Cüneyd Bağdâdî Mimşâd Dîneverî Muhammed el-Bekrî Kadı Vecîhüddîn Ömer el-Bekrî Ebu’n-Necib Sühreverdî Kutbeddîn el-Ebherî Rükneddîn Necaşî Şehâbeddîn Tebrîzî Hâce Cemâleddîn Şirazî Ahî Muhammed el-Halvetî Pîr Ali el-Halvetî (Halvetiyye Tarikâtı Şeyh Ebû Abdullah Sirac’ed-Dîn Ömer bin Ekmel’ûd-Dîn-î Lahicî tarafından Herat'ta kuruldu). Ahî Mîrim el Halvetî Sadreddîn Hayyamî Pîr-î Sânî Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî (Yetiştirdiği şeyhler aracılığıyle Halvetiyye Tarikâtını Anadolu'ya yaydı). Muhammed Bahaeddîn Çelebi Hâlife Cemâl el-Halvetî Hayreddîn Tokadî Şabân-î Veli Kastamônî Safevîyye Silsilesi'ndeki yeri Muhammed Ali Hasan Basrî Habîb Acemî Dâvud et-Taî Marûf el-Kerhî Serî es-Sekatî Cüneyd Bağdâdî Mimşâd Dîneverî Muhammed el-Bâkırî Kadı Vecîhüddîn İmrân el-Bâkırî Ebu’n-Necib Sühreverdî Kutbeddîn el-Ebherî Rükneddîn Necaşî Şehâbeddîn Tebrîzî Hâce Cemâleddîn Şirazî Safî’ûd-Dîn İshak Sadr’ed-Dîn Mûsa Hoca Âlâ’ed-Dîn Âli Şeyh İbrahim Şeyh Cüneyd Şeyh Haydar Sultân Ali Mirza Sâfevî Şah İsmail Hatai Şah Tahmasb Kaynakça Zahed Gilani Maddesi, Wikipedia , Son Giriş: 31 Ağustos 2009 E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998. ISBN 0-7007-0406-X Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. 1968. ISBN 90-277-0143-1 Monika Gronke, Derwische im Vorhof der Macht. Sozial- und Wirtschaftsgeschichte Nordwestirans im 13. und 14. Jahrhundert. Wiesbaden 1993 Kategori:Mutasavvıflar Kategori

inî kişilikler Kategori:Evliyalar Kategori:1216 doğumlular Kategori:1301 yılında ölenler Kategori:Safeviye Tarikatı Kategori:Kürt alimler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Zahid Gilani

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi