Zambezi

[bullvar_katip]

sağ|küçükresim|400px|Zambezi Nehri ve su toplama havzası Zambezi Nehri, Afrika'nın dördüncü büyük nehridir. Nehir, Orta Afrika Platosu'ndan doğar ve S biçimli bir vadi izleyerek Hint Okyanusu'na dökülür. Zambiya'daki Kalene Hill yakınlarında 1.460 m yükseklikte doğan başlangıç kaynağı, Angola'dan gelen kollarla beslenerek Zambiya'nın batı kesimi boyunca güney yönünde ilerler. Ardından kuzeydoğuya dönerek Zambiya-Zimbabve sınırını oluşturur. Mozambik topraklarına girdikten sonra güneybatıya yönelerek Hint Okyanusundaki deltasına ulaşır. Başlıca kolları Kabompo, Lungue-Bungo (Lungwebungu), Chobe, Kafue ve Shire'dir. Havzası kıtanın bütün ortagüney kesimini içine alır. Toplam uzunluğu 2,574km, su toplama havzası 1,390,000km2, yıllık ortalama debisi ise 7.1002 m3/sn'dir. Zambezi Nehri çeşitli büyüklükte ve bir düzineden fazla kolla beslendiği yukarı çığırında yaklaşık 300 m alçalır. Yüksekliğinin 880 m'ye indiği Kazungula'da (Zambiya) genişliği 1.380 m'ye ulaşır. Daha sonra bu dev su kütlesiyle Victoria Çavlanından aşağı dökülür. Yaklaşık 720km boyunca Zambiya ve Zimbabve arasında akar. Bu bölümün yaklaşık 280km'si Kariba Barajı'nın oluşturduğu Kariba Gölünden geçer. Mozambik sınırı yakınında başlayan orta çığırında, Cabora Bassa Barajı'nın oluşturduğu, [[Dosya:Victoria Falls aerial view September 2003.jpg|sol|küçükresim|200px|Victoria Şelalesi; Zambezi Nehrinin yukarı çığırının bitip orta çığırının başladığı nokta ]] yaklaşık 320km uzunluğundaki Cabora Bassa Gölü'ne girer. Aşağı çığırında önce Tete Havzası'na akar, ardından Lupata Boğazı'ndan geçerek Mozambik Ovası'na açılır. Buradaki geniş bir vadide ilerler ve bazı yerlerde 5–8km genişliğe ulaşır. Vila Fontes yakınında, son büyük kolu olan Shire Irmağı'yla birleşir. Denize dökülme noktasına yaklaşırken, kum sırtlarıyla engellenen geniş, düz ve bataklık bir deltaya yayılır. Daha geniş olan doğu kolu kuzeydeki Muselo Nehri ile güneydeki ana ırmak ağzına, batı kolu ise Inhamissengo ve Melambe ırmaklarına ayrılır. Ağız bölümündeki kum sırtları dışında sığlıklar, ivintiler ve çavlanlarla da kesintiye uğrayan Zambezi Irmağının yaklaşık 2.600km'lik bölümü küçük buharlı gemilerle ulaşıma elverişlidir. Irmak üzerinde başlıca dört geçiş noktası vardır; Victoria Çavlanı Köprüsü, Kariba'daki baraj duvarı, Chirundu'daki (Zimbabve) köprü ve Mozambik'te Vila Nova da Fronteira ile Vila de Sena arasında uzanan köprü. Kariba Barajı, Kariba Boğazında Zambezi'nin sularını toplayarak hidroelektrik enerjisi üretir. Kariba Gölü, barajdan Şeytan Boğazına kadar 280km boyunca uzanır ve genişliği 32km'ye kadar ulaşır. Zambezi Irmağı çevresinde yaşayan başlıca halklar arasında Loziler, Tongalar, Şonalar, Çevalar ve Nsengalar sayılabilir. Zambezi Nehri yoğun bir timsah nüfusu barındırır. Ayrıca bakınız Dünyanın en uzun nehirleri