Zarf (dilbilgisi)

[bullvar_katip]

Zarf veya belirteç; bir fiilin, fiilimsinin, sıfatın veya başka bir zarfın anlamını yer, zaman, durum ve miktar bakımından niteler. Zarflar, fiile yöneltilen neden, ne zaman, nereye, ne kadar ve nasıl sorularının cevaplarını oluşturur. , , , , , , , , , , gibi kelimeler cümle içerisinde zarf olarak kullanılabilir. Türkçede pek çok sıfat aynı zamanda zarf olarak da kullanılabilir. Bu sebeple bir kelimenin zarf mı, sıfat mı olduğu tespit edilirken cümledeki işlevi ve diğer kelimelerle ilişkisi incelenir. Sıfatlar gibi zarflar da tek başına kullanıldıklarında (zarf görevinde kullanılmadıklarında) isim hâline gelir (adlaşır). O (sıfat) bir insandır. O (zarf) çalıştı. (isim) kazansın. Çeşitleri Zaman zarfı Fiilde belirtilen eylem veya hareketin ne zaman yapıldığını bildiren kelimelere veya kelime gruplarına zaman zarfı denir. "Dün, bugün, yarın, akşam, kışın, geceleyin, ilkin, şimdilik, yine, demin, daha, hâlâ, henüz, derhal, bazen" gibi kelimeler, cümlede zaman zarfı görevinde kullanılabilirler. Fiile sorulan "Ne zaman?" sorusunun yanıtı zaman zarfıdır: Ağabeyim gelmedi. Babam eve geldi. Kendimi sınav için hazır hissetmiyorum. Test sonuçları elimize ulaştı. sınıfça tiyatroya gideceğiz. Zaman bildiren kelimeler, isim cümlelerinde bile zaman zarfı görevindedir. evdeyim. Sütler kaymak or(a)dayım. Durum zarfı Durum veya hâl zarfları fiillerin durumlarını anlatan; fiilde bildirilen hareketin nasıl yapıldığını bildiren kelimelerdir. Hemen hemen bütün niteleme sıfatları zarf olarak da kullanılabileceğinden, sayıları oldukça fazladır. Hızlı, hızla, tek tek, iyice, sora sora, geze geze, böyle, şöyle gibi kelimeler ve kelime grupları durum zarflarına örnek olarak verilebilir. Durum zarflarının cümle içinde ayırt edilebilmesi için fiile nasıl sorusu sorulur: Adam yanımıza geldi. Bardağı masaya bıraktım. Otomobili, sürat limitine rağmen, çok kullanıyordu. Bir fiil, birden fazla durum zarfı tarafından nitelenebilir: Mermerleri , temizledim. Sonuna vasıta eki (-le) eklenen pek çok kelime cümlede durum zarfı görevinde kullanılabilir: Azarlamak yerine anlatmalısın. Odanın kapısını kapattım. Öğretmen öğrencilerine bakıyordu. Sanatçı, resimdeki ince detayları boyadı. Miktar zarfı Miktar veya nicelik zarfları; fiilleri,zarfları, fiilimsileri ve sıfatları miktar, derece, ölçü bakımından etkileyen ve sınırlayan zarflardır. , , , , , , gibi kelimeler miktar zarflarına örnek olarak verilebilir. Cümlede nicelik zarfını bulmak için sıfat veya zarfa "ne kadar" sorusu sorulur. Başarılı olabilmek için çalışmalıyım. Dolaptaki sütten içtim. Kendini turnuvadan önce yormamalısın. Yer-yön zarfı Fiilleri, yer-yön bakımından belirtir. , , , , , gibi kelimeler sıklıkla kullanılan yer-yön zarflarıdır: Biraz gidin. Yer-yön zarfları ismin hâl eklerini almaz: indim. ("aşağıya" hâli isimdir) Biraz git. ("öteye" hâli isimdir) doğru koşmaya başladı. ("ileriye" hâli isimdir) Hal eki alan yer-yön kelimeleri zarf olmaz. Soru zarfı Fiilleri ve fiilimsileri soru yönünden etkileyen zarflardır: neden, niye, niçin, nasıl, ne zaman, ne kadar vb. Zarfları bulmak için sorulan soruların tamamını kapsar. Buraya geldiniz? Eve varırız? Kırmızı Başlıklı Kız kurda " senin ağzın bu kadar büyük?" diye sordu. gökyüzü bu kadar mavi? Sizin bahçeniz bu kadar geniş? Şehrimizi buldunuz? Yeni elbisemi buldun? Yolculuk sürüyor? Fiilimsileri de soru yönünden etkiler ? Bazı önemli konular Daha önce belirtildiği üzere isim soylu pek çok kelime hem sıfat hem de zarf olarak kullanılabilir: Eski evimizdeki eşyaları eve getirdim. (niteleme sıfatı) Eve geldim. (zaman zarfı) Bir ismi niteleyen kelimeler -bu isim cümlenin yüklemi olsa dahi- sıfattır: bir yarışçıydı. (sıfat. "Yarışçı" kelimesi isimdir. "-di" ek-fiili ile yüklem yapılmıştır.) Otomobili çok kullanıyordu. (zarf. "Kullanmak" fiildir.) Zarflar genellikle fiilden hemen önce kullanılır: Fasulyeler büyüdü. Adlaşma Zarflar isim soylu kelimelerdir. Cümlede zarf görevinde kullanılmadıklarında yeniden isme dönüşürler: İşlerin yolunda iken düşünmeli ve yatırım yapmalısın. (isim) okula gidecek misin? (zarf) Kaynakça Literatür Ergin, Muharrem. Üniversiteler İçin Türk Dili. İstanbul: Bayrak Yayım, 2009. Kategori:İsim soylu kelimeler Kategori:Türkçe dilbilgisi