Zenia (Yunanca)

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

[[Dosya:Workshop of Peter Paul Rubens - Jupiter and Mercury at Philemon and Baucis.jpg|right|küçükresim|upright=1.2|Bir Yunan mitolojisinden sahne Jüpiter ve Merkür, Baukis ile Filemon'ın Evinde (1630-33) Peter Paul Rubens atölyesi tarafından yapılmıştır: Zeus (Jüpiter) ve Hermes (Merkür), bir köyün misafirperverlik uygulamasını test ederken, sadece Baukis ile Filemon tarafından kabul edilmiş, komşuları cezalandırılırken onlar ödüllendirilmiştir.]] Zenia veya Ksenia veya Xenia (Yunanca: ξενία) misafir sevgisini ifade eden eski bir Yunan misafirperverlik kavramıdır. Neredeyse her zaman 'misafir-arkadaşlık' veya 'ritüelleşmiş arkadaşlık' olarak çevrilir. Kökleri cömertliğe, hediye alışverişine ve karşılıklılığa dayanan kurumsallaşmış bir ilişkidir. Tarihsel olarak, yabancılara ve misafirlere (polisinizden olmayan Helenler) yönelik misafirperverlik ahlaki bir yükümlülük olarak anlaşılmıştır. Yabancı Helenlere yönelik misafirperverlik, yabancıların hamisi Zeus Zenios (Xenios)'u (ve Athena Zenia'yı) onurlandırmıştır . Misafirperverlik ritüelleri, misafir ve ev sahibi arasında hem maddi faydalarla (örneğin hediyeler, koruma, barınma) hem de maddi olmayan faydalarla (örneğin iyilikler, belirli normatif haklar) ifade edilen karşılıklı bir ilişki yaratmış ve ifade etmiştir. Kelime yunanca xenos (zenos/ksenos) 'yabancı' kelimesinden türetilmiştir. Yunan tanrısı Zeus, yabancıların koruyucusu rolüyle bazen Zeus, Zenios (Xenios) olarak adlandırılır. Böylece yabancılara ve misafirlere karşı misafirperver olmanın ahlaki yükümlülüğünü somutlaştırmıştır. Theoxeny ya da theoxenia, Yunan mitolojisinde insanların erdemlerini ya da dindarlıklarını, ödül verme kapasitesine sahip kılık değiştirmiş bir tanrı (theos) olduğu ortaya çıkan mütevazı bir yabancıya (xenos) misafirperverlik göstererek ortaya koydukları bir temadır. Bu hikâyeler ölümlüleri herhangi bir misafire potansiyel olarak kılık değiştirmiş bir ilahmış gibi davranılması gerektiği konusunda uyarır ve xenia fikrinin temel bir Yunan geleneği olarak yerleşmesine yardımcı olur. Theoxenia terimi aynı zamanda klasik sanatta popüler bir konu olan ve Rönesans'ta Tanrıların Şölenini tasvir eden eserlerde yeniden canlandırılan tanrıların kendi aralarında eğlenmelerini de kapsıyordu. Yasal olarak, xenia bir soysuzluk suçlamasıydı. Attika dönemindeki davalarda, sahte evlilik yoluyla Atina vatandaşlığı peşine düşen bir kişiyi suçlamak için kullanılırdı. MÖ 451/450 tarihli "Perikles vatandaşlık yasası" soysuzluk tanımını Atinalılar ile Atinalı olmayanlar arasındaki birlikteliklerin çocuklarını da kapsayacak şekilde genişletmiştir. Genel Anlamda Zenia (Xenia) iki temel kuraldan oluşur: Ev sahiplerinden misafirlere saygı: Ev sahipleri misafirlerine karşı misafirperver olmalı ve onlara banyo, yiyecek, içecek, hediyeler sunmalı ve belli bir yere kadar yolculuklarına eşlik etmeleri gerekiyorsa bir sonraki varış yerlerine kadar güvenli bir şekilde eşlik etmelidir. Misafirler kendilerine sunulan yemeği bitirmeden onlara soru sormak, hatta kim olduklarını sormak kabalık olarak kabul edilir. Misafirlerden ev sahiplerine saygı: Misafirler ev sahiplerine karşı nazik olmalı ve tehdit ya da yük olmamalıdır. Misafirlerin dış dünyadan hikâyeler ve haberler sunmaları beklenir. En önemlisi, konukların ev sahiplerinin kendilerini evlerine çağırmaları halinde karşılık vermeleri beklenir. Xenia, insanların tanrıların aralarına karıştığına inandıkları eski zamanlarda özellikle önemli kabul edilirdi. Eğer biri bir yabancıya kötü bir şekilde ev sahipliği yapmışsa, yabancı kılığına girmiş bir tanrının gazabına uğrama riski vardı. Yunan theoxenia uygulamasının Roma'daki Lectisternium ayininin ya da sedirlerin örtülmesinin öncülü olabileceği düşünülmektedir. Bu misafir-arkadaşlık uygulamaları tanrılara odaklanırken, Yunanlılar arasında xenia'yı gelenek ve göreneklerine dahil etme konusunda yaygınlaşacaktır. Gerçekten de, efsanevi geleneklerden kaynaklansa da, xenia, insanların insanlarla ve insanların tanrılarla etkileşiminde tarihsel bir gelenek olarak tüm Yunanistan'da standart bir uygulama haline gelecektir. İlyada Destanında Homeros'un İlyada'sında anlatılan Truva Savaşı, zenia'nın ihlal edilmesinden kaynaklanmıştır.Truvalı Priam'ın evinden gelen Paris, Miken Sparta kralı Menelaos'un misafiri olmuş, ancak ev sahibinin karısı Helen'i kaçırarak zenia sınırlarını ciddi bir şekilde aşmıştır. Bu nedenle Akhaların Zeus'a karşı görevleri gereği, ksenia ihlali olarak Zeus'un otoritesine bir hakaret olan bu ihlalin intikamını almaları gerekiyordu. Diomedes ve Glafkos kimsenin olmadığı bir yerde karşılaşırlar. Ancak Diomedes, Tanrıların soyundan gelen başka bir adamla savaşmak istemez, bu yüzden Glafkos'a soyunu sorar. Bunu açıkladıktan sonra Diomedes, babalarının birbirleriyle zenia uyguladığını ve misafir arkadaş olduklarını fark eder. Bu nedenle savaşmamaya, ancak zırh ticareti yaparak kalıtsal misafir dostluklarını sürdürmeye karar verirler. Hektor, Ajax'a insanların nefretlerini bırakıp dost oldukları için onları hatırlamaları için hediye alışverişinde bulunmaktan bahseder. Bu geleneksel bir zenia örneği olmasa da, Yunan kültüründe dostluğun gücünü gösterir. 9. Kitap: Akhilleus Odysseus'u evine davet eder ve Patroklos'tan içmeleri için en güçlü şarabı yapmasını ister. Patroklos şarabın yanında et de getirir. Adamlar yemek yer ve Odysseus Agamemnon'un teklifini Akhilleus'a iletmeden önce hafif bir sohbet yaparlar. 18. Kitap : Hephaistos Thetis'i evinde ağırlar. Thetis'i rahat ettirmekle ilgilenen Hephaistos, eğlenceyi düzenler ve aletlerini kaldırır. 24. Kitap: İlyada'nın son kitabında Priam, oğlu Hektor'u geri almak için Akhilleus'a yalvarır. Akhilleus onu düşman ilan etmek yerine zenia kurallarına uyar ve kalmasına izin verir. Odisseia Destanında Zenia, Homeros'un Odisseia'sında önemli bir temadır. Destandaki her hane zenia ile birlikte görülür: Odysseus'un evinde zenia sınırlarının ötesinde talepleri olan talipler yaşamaktadır. Menelaos ve Nestor'un evleri Telemakhos ziyaret ettiğinde görülür. Destanda Kirke'nin, Kalipso'nun ve Phaeacialıların evleri de dahil olmak üzere pek çok başka ev görülür. Phaeacialılar, özellikle de Nausikaa, kusursuz zenia uygulamalarıyla ünlüdür; prenses ve hizmetçileri Odysseus'u yıkamayı teklif eder ve ardından onu beslenmesi ve eğlendirilmesi için saraya götürür. Hikâyesini Phaeacialılarla paylaştıktan sonra Odysseus'u ülkesine götürmeyi kabul ederler. Yeni bir kural olarak, bir yarışmada ev sahibinizi yenmemeniz gerektiğini, çünkü bunun kaba olacağını ve ilişkiye zarar verebileceğini belirtir. Telemakhos, Birinci Kitap'ta, kılık değiştirmiş Athena'yı nezaketle evinde ağırlayarak ve ona yemek ikram ederek zenia'yı gösterir. Hatta onun sandalyesini kaba davranan taliplerden uzaklaştırır. Domuz Çobanı Eumaeus, kılık değiştirmiş Odysseus'a zenia gösterir ve konukların Zeus'un koruması altında geldiğini iddia eder. Taliplerden Sesippus (Ctesippus) kılık değiştirmiş Odysseus'la alay eder ve ksenia ile dalga geçerek ona "hediye" olarak bir öküz toynağı fırlatır, Odysseus bunu savuştursa da Telemachus konuğa vurmuş olsaydı Sesippus'u mızrağıyla ezip geçeceğini söyler. Diğer talipler endişelenir, eğer yabancı kılık değiştirmiş bir tanrıysa Sesippus 'un "lanetlendiğini" söylerler. Bunun yanı sıra, Homeros ne zaman "xenia "nın ayrıntılarını anlatsa, her seferinde aynı formülü kullanır: örneğin, hizmetçinin altın kadehlere şarap dökmesi vb. Homeros talipleri anlatırken kötü bir xenia örneği ortaya çıkar. Penelope ve Telemakhos'u ev ev dolaşıp yemeye devam ederler. Sadece birbirlerine karşı değil, Telemakhos'a ve kılık değiştirmiş Athena ve Odysseus gibi konuklara karşı da kabadırlar. Kötü zenia'nın bir başka mükemmel örneği de Tepegöz Polifimos'tur. Tepegöz, Odysseus'la karşılaştığı anda ona nereli olduğunu ve adının ne olduğunu sorarak gelenekleri çiğner (bir ev sahibinin misafirine soru sormadan önce karnını doyurması uygundur). Sonra, Tepegöz Odysseus'un tayfasına yiyecek vermemekle kalmaz, onları yer ve sonra gitmelerine izin vermez. Adil bir tanrıça olan Kalipso, Odysseus'u kocası olarak mağarasında tutmak istemiş, ancak o bunu reddetmiştir. Kirke de Odysseus'u eşi olarak salonlarında tutmayı başaramamıştı. Bu kadınların her ikisinin de güzel evleri ve ona sunacak güzel şeyleri olmasına rağmen, misafirperverlikleri Odysseus için çok fazlaydı. Bunun yerine her ikisinden de İthaka'ya dönüp ailesini ve evini geri almak amacıyla ayrıldı. Bazen konukseverlik istenmez ya da istemeden verilir. Argonautika Destanında Rodoslu Apollonius tarafından yazılan Argonautica, İlyada ve Odysseia'dan önce geçer. Hikâye Yunan döneminde geçtiği için, zenia teması hikâye boyunca gösterilmektedir. Argonotlar Doliones Kralı Kyzicus tarafından sıcak bir şekilde karşılandığında, Argonotların Apollon'a yeni bir sunak kutsamalarına yardımcı olmak için güvenli bir liman ve kurbanlık malzemeler sağlar. Karşı limanda zenia, Argonotlara saldıran canavar topraktan doğanlar tarafından ihlal edilir. Bebrykians Kralı Amikos, Argonotları ayrılabilmek için dövüştürür. Polydeukes boks maçına katılmaya gönüllü olur. Bu açık bir zenia ihlalidir ve Argonotlar 2. Kitabın ilerleyen bölümlerinde bir sonraki varış noktalarına ulaştıklarında, Zeus'un neden olduğu bir fırtınadan sonra bir adaya düştüklerinde endişelenirler. Argonotlar seslenerek yabancıların kendilerine karşı nazik olmalarını ve adil davranmalarını isterler. İason (Jason) ve adadaki adamların İason'ın baba tarafından akrabaları olduğunu fark ederler. Adamlar onlara giysi sağlar, onlarla birlikte kurban keser ve Argonotlar sabah adadan ayrılmadan önce bir yemeği paylaşırlar. İason, Aietes'in sarayına gitmekten bahsederken, sıcak bir karşılama göreceklerini ve kesinlikle zenia kurallarına uyacağını söyler . Argonotlar Aietes'in sarayına ilk ulaştıklarında, aynı zamanda Medea'nın Eros nedeniyle İason'a aşık olduğu ilk kez tasvir edildiğinde, Aietes bir ziyafet hazırlatır. Argonotlara servis yapılır ve yemekten sonra Aietes Argonotların amacı ve krallığına yaptıkları yolculuk hakkında sorular sormaya başlar. Politik İttifaklarda Tarihçi Gabriel Herman, Yakın Doğu'daki siyasi ittifaklarda zenia kullanımını ortaya koyuyor. Ciddi ifadeler genellikle ritüelleşmiş kişisel bir ilişki kurmak için kullanılırdı, örneğin "Lidyalı Pythios tarafından bolca konukseverlik ve en değerli hediyeler sunulan I. Serhas, "...bunun karşılığında sana bu ayrıcalıkları (gera) veriyorum: Seni Zenos'um yapıyorum." Aynı sözcükler yüz yüze olmayan durumlarda, bir hükümdar elçiler aracılığıyla bir ittifak sözleşmesi yapmak istediğinde de uygulanabilirdi. Herman bunun Harry Tegnaeus'un (1952 tarihli etno-sosyolojik kitabı Kan Kardeşleri'nde) incelediği Afrikalı kabile toplumlarında yapılan ve "ortakların kan töreni sırasında kendilerini birbirlerinin 'kardeşleri', 'üvey kardeşleri', 'kuzenleri' ilan ettikleri anlaşmalara karşılık geldiğine işaret eder. M.Ö. ikinci binyılın ikinci yarısında antik Yakın Doğu'nun küçük hükümdarları arasındaki 'kardeşlik' 'babalık' ve 'sevgi ve dostluk' antlaşmalarından günümüze ulaşanlar, muhtemelen bu tür beyanların yazılı versiyonlarını içermektedir." (Herman ayrıca bunun bir yankısını ortaçağdaki saygı töreninde, müstakbel bir vasal ile lord arasındaki değiş tokuşta da görmektedir) Herman şöyle devam eder: "İttifakın kurulmasında daha az önemli olmayan bir unsur da, kaynaklarımızda zenia (ilişkinin kendi terimi olan zenía'dan farklı olarak) veya dora olarak adlandırılan son derece özelleşmiş hediye kategorilerinin değiş tokuşuydu. Bu tür hediyeleri almak kadar vermek de önemliydi ve karşılık vermeyi reddetmek düşmanlık ilanıyla eşdeğerdi. Öte yandan hediyelerin karşılıklı olarak kabul edilmesi dostluğun başlangıcının açık bir işaretiydi." Herman, Odysseus'un İfit (Iphitos)'e müthiş bir yay verdikten sonra bir kılıç ve mızrak vermesini anlatırken bunların "sevgi dolu misafir dostluğunun ilk göstergesi" olduğunu söyler. Herman ayrıca Herodotos'un "bir ittifakın kurulması ve hediyelerin değiş tokuş edilmesinin birbirinden ayrılamaz iki eylem olarak ortaya çıktığını" düşündüğünü gösterir: Sisam'da yönetimi ele geçiren Polikrates, "Mısır kralı II. Amasis'le bir zenia anlaşması imzalamış, ona hediyeler (dora) gönderip ondan hediyeler almıştır." Ritüelde, hediyelerin değer olarak birbirini aşmaya çalışmasından ziyade, her biri birbiriyle orantılı olan bir hediyenin alınmasından hemen sonra karşılık hediyenin sunulması önemliydi. Böyle bir değiş tokuşta ilk hediyeler sembolik ama işe yaramaz olmak ile yüksek kullanım değerine sahip ama özel bir sembolik önemi olmayan olmak arasında bir yere düşerdi. Herman bu malların ticaret ya da takas olarak görülmediğine dikkat çeker, "çünkü takas kendi içinde bir amaç değil, başka bir amaca giden bir araçtı". Ticaret takasla sona ererken, ritüel takas "ideal olarak sonsuza dek sürecek yükümlülüklerin tesis edilmesini sembolize etmekteydi." Platon Yedinci Mektup'ta Siraküzalı I. Dionisios ile buluşma yolculuğunu anlatırken Zeus, zenios'tan bahseder. Mimaride Vitruvius, De Architectura'nın 6. Kitabının sonuna yakın bir yerde, misafir dairelerinde bulunan ve tipik olarak yiyeceklerden oluşan dekoratif resimlerle ilgili bir notta "xenia" kelimesini bir kez kullanır: "Yunanlar daha lüks ve koşulları daha zengin hale geldiğinde, yurtdışından gelen misafirleri için yemek odaları, odalar ve erzak depoları sağlamaya başladılar ve ilk gün onları akşam yemeğine davet ediyor, ertesi gün tavuk, yumurta, sebze, meyve ve diğer ülke ürünlerini gönderiyorlardı. Bu nedenle sanatçılar konuklara gönderilen şeyleri temsil eden resimlere 'xenia' adını vermişlerdir."Mimarlık kuramcısı Simon Weir, Vitruvius'un 'De Architectura'nın 6. Kitabının başında, Aristippos'un bir gemi kazasına uğraması ve Rodoslulardan konukseverlik görmesi anekdotunda zeniaya nasıl atıfta bulunduğunu açıklamıştır. Ayrıca zenia, özel konutların tasarımından ziyade kamu binaları ve misafirlerin ağırlanmasıyla ilgilenen en eski antik Yunan mimarlarının çalışmalarında yaygındı. Mimarlık Tarihçisi Lisa Landrum da Zenia'nın Yunan tiyatrosundaki sahne içi ve sahne dışı varlığını ortaya koymuştur. İbrani Kutsal Kitabında [[Dosya:Abraham and the Three Angels.jpg|küçükresim|İbrahim ve Üç Melek (Bizans mozaiği, Monreale)]] İbrani Kutsal Kitabı'nda (Eski Ahit) kaydedilen birkaç olay, Yunan "theoxenia (teoksenya)" kavramına paralel olarak kabul edilir; bu kavrama göre bir yabancıya ilahi doğası ortaya çıkmadan önce misafirperverlik gösterilir. Genesis'te 18, İbrahim üç adam tarafından ziyaret edilir; Yahve (Tanrı) onların arasındadır, ancak İbrahim ilk başta bunu fark etmez, ona Adonai ("efendim", bir misafir için standart bir onurlandırma) olarak hitap eder ve onlara ekmek, lor, süt ve dana eti verir. Bunun karşılığında Rab, yaşlı olan karısı Sare'nin (Sarah'ın) bir oğul doğuracağına söz verir (Diğer iki adamın kim olduğu açık değildir; Hıristiyanlar onları Kutsal Üçlü Teslis'in kişileri olarak yorumlamışlardır).Rab daha sonra günahlarının büyüklüğünü araştırmak için Sodom ve Gomora'a gideceğini söyler; İbrahim araya girer ve orada on iyi adam varsa kentleri yok etmemesi için Rab'be yalvarır. Yaratılış 19'da, iki adam (מַּלְאָכִ֤ים mal'āḵîm, "haberciler," melekler olarak tanımlanır) Sodom'a gider ve İbrahim'in yeğeni olan Lut onları karşılar ve ekmek pişirir. Sodom'un adamları Lut'un evine gelir ve görünüşe göre onlara tecavüz edebilmek için ziyaretçilerin kendilerine teslim edilmesini isterler. Lut bunu reddeder ve melekler adamları kör eder. Tanrı şehri kükürt ve ateşle yok ederken Lut ve ailesi şehirden kaçar. Yazarlar, toplumun misafire uygun şekilde davrandığı "pozitif teokseniler" ile misafirperver olmayan halkın lanetlendiği ölüm yerine ev sahibinin yaşamın kutsamasını aldığı "negatif teokseniler" arasında ayrım yapmaktadır.Bazı yazarlar bunları Helen kültürünün antik İsrailoğulları üzerindeki etkisinin bir örneği olarak görmüştür. Ayrıca Baķınız Hospitium - Greko-Romen misafirperverlik geleneği. Bellerofontis, yanlışlıkla ev sahibi karısına tecavüz etmekle suçlanmasına rağmen "zenia" tarafından korunur. İksion, Yunan mitolojisinde "xenia "yı açıkça ihlal eden biri olarak tanımlanır. Zenos (Yunanca) - Yabancı/Foreigner/Alien. - Japon misafirperverlik geleneği, Antik Yunan geleneği Zenia ile paralel. Grith, modern Heathen dini hareketinde ilgili kavram. Kaynakça Bibliografya Fagles, Robert, trans. 1990. Iliad. New York: Penguin. Lattimore, Richmond (2011). The Iliad of Homer. Chicago: University of Chicago Press. . Murray, A. T., trans. 1919. The Odyssey, by Homer. Cambridge, MA: Harvard University Press and London: William Heinemann. [two volumes]. The Argonautika. Berkeley, CA: University of California Press (2007). . Bu materyalin bir kısmı Dr. Elizabeth Vandiver tarafından kaydedilen ve The Teaching Company tarafından dağıtılan konferanslardan alınmıştır. Vandiver, Elizabeth, lecturer. (1999). The Iliad of Homer. [Audio CD] — (1999). The Odyssey of Homer. [Audio CD] — . (2000). Greek Tragedy Part I. [Audio CD] Dış bağlantılar Xenia Yunan Destanlarındaki Xenia veya misafirperverlik formülünün Greek Myth Comix tarafından çizgi roman şeklinde açıklaması Kategori:Antik Yunan kültürü Kategori:Yunanca deyişler

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Zenia (Yunanca)

bullvar_katip

Administrator

Benzer konular

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi