Zeyneb bint Cahş

[bullvar_katip]

Zeyneb bint Cahş (593 - 641), İslam peygamberi Muhammed'in eşlerinden biri. Aynı zamanda Muhammed'in evlatlığı Zeyd'in eski eşidir. Kimliği Zeyneb bint Cahş, Muhammed'in halası Ümeyme bint Abdülmuttalib'in kızıdır. Dolayısıyla Zeyneb ve beş kardeşi, Muhammed'in ilk kuzenleriydi. Zeyneb bint Cahş, yetenekli bir tabakçı ve deri işçisiydi. Paraya ihtiyacı kalmamasına rağmen işini yapmaya devam etti. İlk kocasının adı bilinmemekle birlikte 622 yılında vefat etmiştir. O sırada Müslüman olan Zeyneb, kardeşi Abdullah ile birlikte, Medine'ye hicret edenler arasındaydı. İddialar Bazı kimseler Peygamber'in Zeyneb'le evlenmesi konusunda birçok akla hayale gelmez sözler söylemişlerdir. Bunlara göre güya; Peygamber aleyhisselâm bir gün, açık kapıdan Zeyneb'i görmüş, onun güzelliğine vurulmuş ve "Ey gönüller elinde olan, onları evirip çeviren Rabbim! Sen her noksandan uzaksın!" demiş, Zeyneb bu sözü duyup kocasına haber vermiş, kocası Zeyd bu sözden, onun Zeyneb'i beğendiği ve kendisiyle evlenmek istediği sonucunu çıkarmış, kendisine gelerek Zeyneb'i boşamak istediğini söylemiş, Peygamber bunu kabul etmemiş, fakat Zeyd onu dinlemeyip karısını boşadıktan sonra onunla evlenmiş. İbn Kesîr ve İbnü'l-Arabî bu rivayetleri hatırlattıktan sonra, çok önemli tenkitler yapmışlar ve bu rivayetlerin sahih olmasının mümkün olmadığını belirtmişler, günümüz ilim yolcuları için de geçerli bulunan uyarılarda bulunmuşlardır. Peygamberin , bir gün Zeyneb’in güzelliğinin farkına varması neticesinde Zeyd’in onu boşadığı zannını uyandıran ve nakil yönünden de sahih olmayan rivayetin, muhtevası da makul değildir. Zira halası kızı olarak öteden beri tanıyıp evlenmelerinde de tam bir aracılık yapan Hz. Peygamber’in onu yeni fark ettiği iddiasını doğru bulmak mümkün değildir. Kur'an metnine, sahih rivayetlere ve genel ilkelere göre tespit edildiğinde, olayın gerçek öyküsü şöyledir: Zeyneb Peygamber'le evlenmeyi arzu ediyordu, mehir bile istemeksizin onun eşi olmayı teklif etmişti. Yakın akraba oldukları için örtünme emri gelmeden önce Peygamberimiz Zeyneb'i sık sık görüyor ve her yönüyle tanıyordu, çekici bir kadın olmasına rağmen bu teklifi kabul etmedi. Aradan zaman geçmiş, yukarıda sözü edilen sosyal değişimin perçinlenmesine sıra gelmişti. Bu uygulama için uygun bir örnek olarak Zeyneb, pek de istekli olmamakla beraber, Resûlullah'ın tebliğ ettiği emre uydu, köle olarak Peygamber'e verildiği halde onun ve Allah'ın müstesna lütuflarına mazhar olan Zeyd ile evlendi. Bu evlilik bir yıldan biraz fazla sürdü. Sosyal değerler ve örfe dayalı duygular kısa zamanda değişmediği için Zeyneb kocasını küçük görüyor, ona karşı sert ve kırıcı davranıyordu. Zeyd'in de kafasından onu boşamak geçiyor, fakat kendilerini Peygamber evlendirdiği için bunu yapamıyordu. Bu esnada Allah Teâlâ Peygamberi'ne, Hz. Zeyneb'in boşanacağını ve kendisinin eşi olacağını bildirmişti. Çok geçmeden Zeyd, boşama niyetini açmak üzere Peygamber'e geldi, Zeyneb'den şikâyette bulundu, boşamak istediğini açıkladı. Peygamber, özel bilgisine göre değil, genel, objektif hukuk ve ahlâk kurallarına göre davranarak, bu arada halkın, özellikle münafıkların, "evlâtlığın boşadığı eş ile evlenme" konusunu kötüye kullanıp dedikodu yapmalarından da çekinerek Zeyd'e, eşini boşamamasını tavsiye etti. Buna rağmen Zeyd eşini boşadı. Dul kalan Zeyneb önemli bir inkılâbın yerleşmesinde fedakârca rol aldığı için ödüllendirilmeyi hak etmişti. Allah ona dünyada bu ödülü, Peygamber eşi olma şerefine nâil kılarak vermeyi murad etti. Muradını Peygamber'ine bildirdi, o da emri yerine getirdi. Zeyd bin Hârise ile evliliği Muhammed, Zeyd bin Hârise'yi evlat edinmişti. Ona Muhammed'in oğlu Zeyd denilmekteydi. Zeyneb bint-i Cahş, ilk iman edenlerdendi. Muhammed O'nu azatlığı ve evlatlığı Zeyd bin Hârise ile, Hicret'in 5. senesi Zilkade ayında evlendirdi. Zeyneb'in asil bir aileye mensup, kocası Zeyd'in ise daha önce bir köle ve sonradan hürriyetine kavuşan biri olması; eşler arasında statü farklılığı oluşturmuş, Zeyneb bint-i Cahş eş olarak Zeyd bin Hârise’ye ısınamamış, ailede şiddetli geçimsizlik baş göstermişti. Zeyneb bint-i Cahş, bu evliliği sürdürmek istemiyor, Muhammed'in isteği üzerine sabrediyordu. Zeyd bin Hârise, evliliklerinin birinci yılı dahi dolmamışken Muhammed'e, "Yâ Resûlallah! Ben, ailemden ayrılmak istiyorum" dedi. Muhammed “Hanımını tut ve Allah’tan kork.” diye cevap verdi. Ancak Zeyd, Zeyneb’i boşadı. Muhammed ile evliliği Zeyneb bint-i Cahşın, iddeti (Zeyd bin Hârise'den boşandıktan sonra beklemesi gereken süre) dolmuştu ve 35 yaşındaydı. Muhammed'e bir gün eşi Aişe ile oturup sohbet ederken vahiy gelir: yorumlar İslami yorumlar': Dini açıdan "Biz onu sana zevce yaptık" ayetiyle bağlantılı olarak, bu nikâhın Arap geleneklerini bozan ilâhi bir emir ve şer'î hüküm olduğuna inanılır. Bu hükmü toplumda yerleştirmek için Muhammed'in, Allah tarafından Zeynep ile evlendirildiğine inanılır. İslam öncesi dönemde evlatlık, öz evlat gibi görülür, öz evladın bütün haklarına tabi tutulurdu. Bir evlatlığın hanımıyla evlenmek, geleneğe göre babaya yasaktı. Bu döneme ait evlat edinme anlayışını İslamiyet ortadan kaldırarak, evlatlık olanı sadece bir din kardeşi olarak kabul etmiş ve evlatlığın boşadığı kadını / kadınları nikâhlama hususunu manevi babalara helal kılmıştır. (Ahzab Suresi: 4-5) vefatı Muhammed'den sonra ilk vefat eden eşi Zeyneb bint-i Cahş olmuştur. Zeyneb, hicretin 20. yılında 53 yaşında iken vefat etmiştir. Cenaze namazını Ömer bin Hattab kıldırmıştır. Zeyneb bint-i Cahş, Muhammed'den 11 hadis rivayet etmiştir. Ayrıca bakınız Muhammed'in evlilikleri Kaynakça Kategori:Muhammed'in eşleri Kategori:Bâki Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Ehli Beyt Kategori:7. yüzyıl kadınları‎