Ziya Songülen

bullvar_katip · 27 Mayıs 2024

Nurizade Ziya Songülen (9 Eylül 1886 - 21 Ağustos 1936), Şevkipaşazade Ayetullah ve Necip Okaner ile birlikte Fenerbahçe Spor Kulübü'nü kuran üç kişiden biridir. Kulübün ilk başkanı ve 1 numaralı üyesidir. Yaşamı İlk yılları ve ailesi Mehmed Ziya Bey, 9 Eylül 1886 yılında İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Anne tarafından Osmanoğlu Ailesi üyesidir; annesi Azize Hanım, Sultan II. Mahmud'un kızı olan Saliha Sultan'ın 1. kuşak torunudur. Ailesi ileri görüşlü, modern ve eğitimli olan Ziya Bey, Damat Gürcü Halil Rifat Paşa’dan başlayarak; dedeleri Mehmed Nuri Efendi, Server Paşa, Asım Paşa ve babası Suad Bey; Sadrazamlık, Kaptan-ı Deryalık, Valilik, Şura-yı Devlet Başkanlığı, Şehreminilik, Adliye Nazırlığı, Hariciye Nazırlığı, Büyükelçilik gibi devlet vazifelerinde bulunmuşlardır. Eğitimi Ağırlıklı olarak Hariciye Nazırlığı ve devleti yurt dışında temsil etme görevlerinde bulunan aileye mensup olan Suad Bey ve Azize Hanım kendi aile büyüklerinden gördükleri gelenekle, oğulları Ziya’nın çok iyi eğitim almasını sağlıyordu. Okul çağına kadar hem Osmanlı terbiyesi alan, hem de İngiliz mürebbiyelerle yetişip Avrupa usulü terbiye alan Ziya Bey, Saint Joseph Koleji'nde eğitimine devam eder. Saint-Joseph Fransız Koleji'nden 1903 yılında mezun olmasının ardından yüksek tahsil için İngiltere’ye gitmiş ve yüksek inşaiye mühendisi olduktan sonra İstanbul’a dönmüştür. İngilizce ve Fransızca’ya ileri derecede hâkim olması, saraya yakın köklü bir Osmanlı ailesine mensup olması, ailesinin yurt içi ve yurt dışında geniş diplomatik ve dost çevresine sahip olması ve almış olduğu iyi eğitimi nedeni ile Düyun-u Umumiye'de vazife alır. Fenerbahçe‘nin kuruluşuna giden süreç İngiltere'deki yüksek tahsil dönemlerinde futbolu ilk kez burada gördü ve büyük bir ilgiyle takip etti. Tahsilinin ardından İstanbul'a dönüşünde bir futbol takımı kurmak isteğiyle ilk olarak Saint Joseph Fransız Koleji'nden edebiyat muallimi olan Enver Yetiker ile temasa geçti. Bu görüşmeler neticesiyle 1907 yılı baharında Modalı arkadaşlarıyla Fenerbahçe'yi kurdu. Kulübün ilk yıllarında hem aktif olarak defans mevkiinde (daha çok defansın solunda) futbol oynamış hem de tüm masraflarını koşulsuz olarak bizatihi karşılamış ve Fenerbahçe'nin sarı-beyaz renkte olan ilk formalarını İngiltere'den getirtmiştir. [[Dosya:Fenerbahçe_SK_1907-08.jpg|küçükresim|300x300px|Nurizade Ziya Bey Fenerbahçe’nin, 8 Kasım 1908 (26 Teşrin-i Evvel 1324) tarihinde oynadığı lig maçı öncesi çekilen takım fotoğrafında]] İngiltere'de eğitim gördüğü yıllarda, buradaki futbol kulüplerine bestelenen marşlardan etkilenen Ziya Bey, sipariş üzerine marşlar besteleyen Osmanlı vatandaşı müzisyen Krikor Sinanyan ile anlaşmış ve 1908 tarihinde kayıtlara geçen, notasyonu günümüze kadar ulaşmış olan bu marşı, Fenerbahçe'ye armağan etmiştir. Bahsi geçen bu marş, Türk futbol tarihinde bir takıma bestelenmiş ilk marştır. Arkadaşları Ayetullah Bey ve Necip Bey ile birlikte futbol takımı kurduklarında: "Ziya Bey 21, Ayetullah Bey 19, Necip Bey ise henüz 17 yaşındadır." Kulübün, kuruluş ve etkinliğe geçiş dönemlerinde tüm maddi ihtiyaçlarını bizzat kendisi üstlenen Ziya Songülen; başkanlığı döneminde (1907-1908) Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadyumu'nu, o zamanki adıyla "Papazın Çayırı"nı, 17 altın para karşılığında satın almıştır. Ziya Bey, II. Meşrutiyet öncesi oynanmasının yasak olduğu futbolun, Osmanlı topraklarında gelişmesi saikiyle bir inisiyatif alıp, tüm mesaisinin yalnızca Fenerbahçe Kulübü'ne münhasır olmaması adına; aralarında II. Abdülhamit'in doktoru Cemil Topuzlu'nun da bulunduğu birkaç arkadaşıyla beraber dönemin Futbol Birliği (Lig) işlevini gören “Union Club” idaresini kurdu ve bu nedenle de Fenerbahçe Başkanlığı görevini 1908 yılı sonlarına doğru Ayetullah Bey’e devretti. 1908 sonlarında arkadaşlarıyla birlikte kurduğu bu iştirak sonucunda Fenerbahçe, 1908-1909 sezonunda ilk kez İstanbul Futbol Ligi’ne katıldı. Ve daha sonrasında Ziya Bey, 1910 döneminde Fenerbahçe’den istifa etti. Union Club idaresi deneyiminden yeterli verimi alamadıktan bir süre sonra, yine kurucusu olduğu Fenerbahçe'ye geri dönse de; bu sefer de kendisine kulüp içerisinde aktif olarak görev verilmemiştir. Son Osmanlı yılları, İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyet dönemleri Ziya Bey açık renk saçlı, mavi gözlü, oldukça uzun boyu (1.95 - 2.00 m) ve iri yapısı dolayısıyla, arkadaşları arasında “Fil Ziya” lakabıyla anılmıştır. "Nurizade" namı ise; babası Suat Bey'in dedesi olan, Tanzimat dönemi Osmanlı bürokratlarından Mehmed Nuri Efendi’den kaynaklanmaktadır. Memuriyeti sıralarında Viyana'ya müfettiş olarak gittiği 1918 yılında tanıştığı konservatuvar mezunu, piyanist Erna Valentin Meyer ile evlenmiştir. Erna Valentin Meyer, Ziya Bey'in ölümünden sonra eşinin yanına defnedilmeyi istediğinden ötürü Müslümanlığı kabul etmiş ve “Esma“ ismini almıştır. Nurizade Ziya Bey, İstiklâl Harbi'nde; Kuvâ-yi Milliye ordularına bir takım finansman sağlaması hasebiyle, o dönemlerde Mustafa Kemal Paşa'nın sempatisini ve dostluğunu kazanmış bir isimdir. Hatta, Cumhuriyet'in ilan edilmesinin ardından Mustafa Kemal Paşa tarafından Ziya Bey'in siyasal sebeplerle İstanbul'dan Ankara'ya geçip ikamet etmesi istenmiştir. Mustafa Kemal, Ziya ve Esma Songülen çiftini Ankara'daki evinde ziyaret ettiği sırada kendisine servis yapılırken kullanılan yeşil, altın yaldızlı Limoges fincan takımını çok beğenmiş, Ziya ve Esma (Erna) çifti de jest yaparak bu fincan takımını kendisine hediye etmiştir. Bu fincan takımı uzun yıllar Çankaya Köşkü'nde sergilenmiştir. Ziya Bey, aynı zamanda Türkiye'nin ilk seyahat acentesi olan NATTA'nın da kurucusudur. Felç hastalığı geçirdikten hemen sonra İstanbul Alman Hastanesi'ne yatırılan Ziya Bey, 1 sene kadar bu hastanede tedavi görmüştür. Tedavisinin ardından, bugünkü adı Kont Ostrolog Yalısı olan dedesine ait Server Paşa Yalısı'nı İngiliz bir mimara düzenlettirmiş ve burada inzivaya çekilmiştir. Ayrıca Ziya Bey'in bir dönem ikamet ettiği, babası Suad Bey'e ait Heybeliada'daki köşk ise; vefatından sonra İsmet İnönü ve ailesine satılmıştır. Ziya Bey, bir Osmanlı olarak doğmuş, Atatürk’le dostluk etmiş, Lozan ve kâtip sıfatıyla Londra Konferansı'na katılmış, cumhuriyetin kuruluşuna destek vermiş ve kuruluşuna şahit olmuştur. O devirde bu işlere vermiş olduğu desteği kanıtlayacak evraklar, Atatürk ile olan yazışmalar, Ziya Bey’in ölümüyle ekonomik krize giren ailenin elinden, çocuklarının eğitiminin devlet tarafından sağlanacağı gerekçesiyle, Celal Bayar Hükûmeti tarafından alınmış ve bir daha geri verilmemiştir. [[Dosya:Grave of M. Ziya Songülen.jpg|küçükresim|Nurizade Ziya Bey’in, Aşiyan’daki kabri ve Fenerbahçe yöneticilerinin, kulübün 110. yılı anısına yaptırdığı anıt]] Ziya Songülen, 21 Ağustos 1936'da 50 yaşındayken daha önce geçirdiği felç hastalığına bağlı beyin kanaması sonucu hayata veda etmiştir. Kabri, Aşiyan Mezarlığı'ndadır. Mirası Fenerbahçe Spor Kulübü yöneticileri, 22 Aralık 2017 tarihinde kulübün 110. yılı anısına; Ziya Songülen'in Aşiyan'da bulunan kabrine yaptırdığı anıtın açılış törenini gerçekleştirmiştir. Başkan Ziya Songülen, 1 numaralı kurucu ve ilk başkan olduğu için bugün dahi unutulmamaktadır. Notlar Kaynakça Kategori:1936 yılında ölenler Kategori:Türk spor yöneticileri Kategori:Fenerbahçe SK başkanları Kategori:Fenerbahçe SK futbolcuları Kategori:Saint Joseph Fransız Lisesinde öğrenim görenler Kategori:Aşiyan Mezarlığı'na defnedilenler Kategori:Türk mühendisler Kategori:1886 doğumlular Kategori:İstanbul doğumlu futbolcular Kategori:Osmanlı mühendisleri Kategori:Osmanlı futbolcuları Kategori:Fenerbahçe SK yöneticileri

Ara

Ara

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi

Ziya Songülen

bullvar_katip

Administrator

Tema özelleştirme sistemi

Tam ekran yada dar ekran

Izgara yada normal mod

Forum arkaplan resimleri

Sidebar blogunu kapat/aç

Yapışkan sidebar kapat/aç

Radius aç/kapat

Foruma hoş geldin 👋, Ziyaretçi