Zorlu, Borçka

[bullvar_katip]

Zorlu, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Tarihçe Zorlu köyünün eski adı Thilazori'dir. Gürcüce fındık anlamındaki "thili" (თხილი) kelimesinden türemiş olan Thilazori'nin (თხილაზორი), Thiladze (თხილაძე) olarak bilinin Gürcü sülalesinden yaşadığı yer olduğu tahmin edilmektedir. Nitekim Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze 1893 yılında köyün adı Thiladze (თხილაძე) olarak yazmıştır. Bu yer adı Türkçeye Thilazor (تخلازور) şeklinde girmiştir. Thilazori köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirmiştir. Günümüze kalıntıları ulaşan Thilazori Kalesi ile ortadan kalkmış olan Thilazori Kilisesi bu dönemden kalmış olmalıdır. Thilazori köyü, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterine göre Livana sancağının köylerinden biriydi. Sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu tarihte köyde 32 hanede 74 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, Thilazori köyünün toplam nüfusunun yaklaşık 148 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Thilazori köyü, Trabzon vilayetinin kurulmasından sonra, bu vilayetin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Livana kazasının köylerinden biriydi. 876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesine göre köyde, 26 hanede 66 kişi yaşıyordu. Salnamede belirtilmemiş olmasına karşın, bu tarihtede sadece erkek nüfusunun kaydedildiği bilinmektedir. Bu bağlı olarak Thilazor köyünde toplam yaklaşık 132 kişinin yaşadığı söylenebilir. Köyde vergiye tabi 60 öküz, 40 inek, 3 at, 33 keçi ve 70 koyun kaydedilmiştir. Thilazori, uzun süre Osmanlı egemenliğinde kaldıktan sonra, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Thilazur (Тхилазуръ) şeklinde kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Artvin kazasına bağlı Kartla nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde köyde, 7'si erkek ve 10'u kadın olmak üzere, 6 hanede 17 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. 1876 verileriyle kıyaslandığında Thilazori köyünün 26 haneden oluşan nüfusunun 6 neye düşmesi Rus idaresinden Osmanlı ülkesine göçle ilişkili olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim Hendek ilçesinin Lütfiyeköşk köyüne İstanbul Antlaşması uyarınca göç etmiş Gürcülerin bir kısmı Thilazori köyünden gitmiştir. Thilazori köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, Artvin ve Batum sancaklarını Gürcistan'ın parçası sayan 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Thilazori'nin de içinde yer aldığı Artvin bölgesi Türkiye'ye bırakıldı. Thilazori veya Thilazor Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Zorlu olarak değiştirilmiştir. Zorlu köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Artvin kazasının merkez nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 148 kişiden oluşuyordu. 1965 yılına gelindiğinde köyde yaşayan insan sayısı 379 kişiyi bulmuştu ve bu nüfus içinde 140 kişi okuma yazma biliyordu. Thilazori köyünde eski dönemlerde inşa edilmiş bir kale ve bir de kilise vardı. Bir köy kilisesi olan Thilazori Kilisesi tamamen yıkılmıştır. Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze'nin araştırma gezisi sırasında, 1893 yılında da bu kilise yıkılmıştı ve yerinde yıkıntıları bulunuyordu. Köyün doğu tarafında, derenin sol yamacındaki kayalığın üzerinde yer alan Thilazori Kalesi’nden de geriye sadece yıkıntılar kalmıştır. Caoğrafya Zorlu köyü, Artvin il merkezine 46km, Borçka ilçe merkezine 14km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Dış bağlantılar Kategori:Artvin tarihi Kategori:Tao-Klarceti Kategori:Borçka belde ve köyleri