Zümrüt, Şenkaya

[bullvar_katip]

Zümrüt, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir mahalledir. Tarihçe Zümrüt köyünün eski adı Pertusi'dir. Gürcü döneminden gelen Pertusi (პერტუსი) adı Osmanlı tahrir defterine Pertus (پرتوس) biçiminde kaydedilmiştir. Ortadan kalkmış olan Bobisgeri köyü ve bir Gürcü kilisesi olan Bobisgeri Kilisesi Zümrüt köyünün bugünkü sınırları içinde bulunuyordu. Pertusi köyü, orta çağda Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve yerleşimi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde tespit edilmiş olan iki adet Gürcü kilisesi de buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir. Pertusi köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Oltu sancağının Kvabi (Kop) nahiyesine bağlıydı. Ancak bu tarihte bu yerleşim bu tarihte tamamen boşalmıştı. Pertusi köyünün daha sonra yeniden meskun hale geldiği görülmektedir. Nitekim Osmanlı idaresinin 1835 yılında vergi belitleme ve askere alma amacıyla gerçekleştirdiği nüfus tespitinde köyde 30 hanede 163 erkek tespit edilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince Pertusi'nin toplam nüfusunun yaklaşık 326 kişiden oluştuğu ortaya çıkar. Pertusi köyü, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Çarlık Rusya'sına bırakıldı. Rus idaresince Pertus (Пертусъ) biçiminde kaydedilmiş olan köy Oltu sancağının Oltu kazasına bağlıydı. 1886 nüfus sayımında köydeki 34 hanede, 158'i erkek ve 144'ü kadın olmak üzere 302 kişi yaşıyordu. Pertusi köyünün nüfusunun çoğunluğu Ermenilerden oluşuyordu. 30 hanede 143'ü erkek ve 129'u kadın olmak üzere 273 kişi Ermeni, 4 hanede 15'i erkek ve 15'i kadın olmak üzere 30 kişi Türk olarak kaydedilmişti. Petrus köyünün nüfusu 1896 yılında 379 kişi, 1906 yılında ise 476 kişi olarak tespit edilmiştir. Tao bölgesini 1907 yılında dolaşmış olan Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili’nin verdiği bilgiye göre, Ermeni nüfusu Rus idaresi sırasında Osmanlı ülkesinin çeşitli yerlerinden gelmiş ve bu köye Ruslar tarafından yerleştirilmişti. Ermeni nüfusu 1907 yılında 50 haneye yükselmişti. Bu tarihte iki Gürcü kilisesinden biri tamamen yıkılmış, diğeri Ermeni kilisesine dönüştürülmüş ve Gürcüce yazı kaldırılmıştı. Pertusi köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Pertus" (پرتوص) adıyla Erzurum vilayetinde Oltu kazasının Kosor nahiyesine bağlıydı. 1940 genel nüfus sayımında köy aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 327 kişiden oluşuyordu. 1946 yılında Şenkaya kazası kurulunca, Pertusi köyü bu kazaya bağlandı. Pertusi veya Pertus Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Zümrüt olarak değiştirilmiştir. Zümrüt köyünün nüfusu 1965 yılında 638 kişide oluşuyor ve bu nüfus içinde 203 kişi okuma yazma biliyordu. Zümrüt köyü idari bölüm olarak daha önceleri köy iken, 2012 yılındaki yasa değişikliğinden sonra mahalle olmuştur. Coğrafya Erzurum il merkezine 185km, Şenkaya ilçe merkezine 17km uzaklıktadır. Nüfus Kaynakça Kategori:Şenkaya'nın mahalleleri Kategori:Evrifaessa Bot tarafından oluşturulan mahalle maddeleri